Alaşım elementlerinin çeliğin özelliklerine genel faydalı etkileri
Maksimum %2,06 karbon içeren demir karbon alaşımları çelik olarak adlandırılır.
Karbon: Mukavemet ve sertleşme kabiliyeti sağlar. Şekillenebilirliği ve kaynak kabiliyetini azaltır.
Krom: Sertleşme derinliği, ısıl mukavemet, korozyona dayanıklılık sağlar. Krom paslanmaz çeliklerin temel alaşım elementidir.
Nikel: Sertleşme derinliği, süneklik, ısıl genleşme
Manganez: Dayanımı artırır.Sertleşme derinliği, kaynak kabiliyeti, sünekliği geliştirir. Kükürt (S) ile bağlanarak(MnS), kükürdün sebep olacağı kırılganlığı (kırılgan FeS bileşimini) engeller.
Silisyum: Yüksek sıcaklığa dayanıklılık ve manyetik özellikleri geliştirir; çekme dayanımını ve elastikiyeti geliştirir. Oksijen giderici olarak çelikte yer alır.
Molibden: Isıl mukavemet, temper(meneviş) gevrekliği, korozyona, aşınmaya dayanıklılık sağlar.
Vanadyum: Isıl mukavemet, temperlenmeye dayanıklılık sağlar. Tane küçültücü ve karbür yapıcı etkisi vardır; dayanımı artırır. Sertleşebilme kabiliyetini geliştirir.
Tungsten: Isıl sertlik, temperlenmeye dayanıklılık, aşınma mukavemeti sağlar. Yükselen sıcaklıkta sertliği korur. Bu nedenle hız çeliklerinde vs yararlanılır.
Kobalt: Alaşımlı takım çeliklerinde kullanılan bir alaşım elementidir. Takım çeliklerinin sıcakta sertliğini muhafaza etmesi için kullanılır. Aşınma mukavemeti sağlar.
Alüminyum: Kavlanmaya karşı dayanıklılık
Titanyum (Ti): Vanadyum gibi tane küçültücü etkisi vardır. Ancak bu etkisi vanadyumun etkisinden daha yüksektir.
Alüminyum (Al): Oksijen gidermek için kullanılır. Akma dayanımını ve darbe tokluğunu arttırıcı etki gösterir. Ayrıca alüminyumun tane küçültücü etkisi vardır, nitrasyon çeliklerinin temel alaşım elementidir. Bazı mikro alaşımlı çeliklerde de nitrür ve karbonitrür oluşturan mikro alaşım elementi olarak da kullanılır.
Kurşun (Pb): Haddelenebilirliği azaltır. Haddeleme esnasında kopmalara neden olur, yüzey kalitesini olumsuz yönde etkiler. çeliklerin talaşlı şekillendirme kabiliyetine artırır, bu yüzden otomat çeliklerinde alaşım elementi olarak kullanılır.
Azot (N): İstenmeyen bir elementtir. Azot kırılganlığına neden olur, eğme özelliklerini çok kötüleştirir.
Bakır (Cu): Akma ve çekme dayanımını arttırır, yüzde uzamayı ve şekillenebilirliği azaltır. Korozyon dinencini yükseltir.
Kalay (Sn): Akma ve çekme dayanımlarını pek etkilemez, fakat sıcak haddelemelerde sorunlar yaratır.
Nikel (Ni): Nikelin darbe tokluğunu ve tavlı çeliklerde dayanımı artırır. Nikel östenitik paslanmaz çeliklerin kromdan sonra ikinci en önemli alaşım elementidir. Östenitik paslanmaz çeliklerde ki nikel miktarı %7-20 arasındadır.
Kükürt (S): Akma ve çekme mukavemetine etkisi yok denecek kadar azdır. Fakat malzemenin yüzde uzamasına ve tokluğuna etkisi çok fazladır. Kükürt malzemenin tokluğunu ve sünekliğini önemli ölçüde azaltır. Kükürt çelik içinde çeliğin üretiminden kalan bir elementtir ve yukarıda belirtilen istenmeyen özellikleri nedeniyle yapıdan mümkün mertebe uzaklaştırılır. Sadece talaşlı şekillendirilmeye uygun otamat çeliklerinde kükürt miktarı yüksek tutulur.
Fosfor (P): Fosfor çeliğin akma ve çekme dayanımını arttırır, yüzde uzamayı ve eğme özelliklerini çok fazla kötüleştirir, soğuk kırılganlık yaratır, talaşlı şekillendirme kabiliyetini arttırır. Fosfor çelik içinde üretim işlemlerinden kalan bir elementtir ve istenmeyen özellikleri nedeniyle mümkün mertebe yapıdan uzaklaştırılır.
Karbon: Mukavemet ve sertleşme kabiliyeti sağlar. Şekillenebilirliği ve kaynak kabiliyetini azaltır.
Krom: Sertleşme derinliği, ısıl mukavemet, korozyona dayanıklılık sağlar. Krom paslanmaz çeliklerin temel alaşım elementidir.
Nikel: Sertleşme derinliği, süneklik, ısıl genleşme
Manganez: Dayanımı artırır.Sertleşme derinliği, kaynak kabiliyeti, sünekliği geliştirir. Kükürt (S) ile bağlanarak(MnS), kükürdün sebep olacağı kırılganlığı (kırılgan FeS bileşimini) engeller.
Silisyum: Yüksek sıcaklığa dayanıklılık ve manyetik özellikleri geliştirir; çekme dayanımını ve elastikiyeti geliştirir. Oksijen giderici olarak çelikte yer alır.
Molibden: Isıl mukavemet, temper(meneviş) gevrekliği, korozyona, aşınmaya dayanıklılık sağlar.
Vanadyum: Isıl mukavemet, temperlenmeye dayanıklılık sağlar. Tane küçültücü ve karbür yapıcı etkisi vardır; dayanımı artırır. Sertleşebilme kabiliyetini geliştirir.
Tungsten: Isıl sertlik, temperlenmeye dayanıklılık, aşınma mukavemeti sağlar. Yükselen sıcaklıkta sertliği korur. Bu nedenle hız çeliklerinde vs yararlanılır.
Kobalt: Alaşımlı takım çeliklerinde kullanılan bir alaşım elementidir. Takım çeliklerinin sıcakta sertliğini muhafaza etmesi için kullanılır. Aşınma mukavemeti sağlar.
Alüminyum: Kavlanmaya karşı dayanıklılık
Titanyum (Ti): Vanadyum gibi tane küçültücü etkisi vardır. Ancak bu etkisi vanadyumun etkisinden daha yüksektir.
Alüminyum (Al): Oksijen gidermek için kullanılır. Akma dayanımını ve darbe tokluğunu arttırıcı etki gösterir. Ayrıca alüminyumun tane küçültücü etkisi vardır, nitrasyon çeliklerinin temel alaşım elementidir. Bazı mikro alaşımlı çeliklerde de nitrür ve karbonitrür oluşturan mikro alaşım elementi olarak da kullanılır.
Kurşun (Pb): Haddelenebilirliği azaltır. Haddeleme esnasında kopmalara neden olur, yüzey kalitesini olumsuz yönde etkiler. çeliklerin talaşlı şekillendirme kabiliyetine artırır, bu yüzden otomat çeliklerinde alaşım elementi olarak kullanılır.
Azot (N): İstenmeyen bir elementtir. Azot kırılganlığına neden olur, eğme özelliklerini çok kötüleştirir.
Bakır (Cu): Akma ve çekme dayanımını arttırır, yüzde uzamayı ve şekillenebilirliği azaltır. Korozyon dinencini yükseltir.
Kalay (Sn): Akma ve çekme dayanımlarını pek etkilemez, fakat sıcak haddelemelerde sorunlar yaratır.
Nikel (Ni): Nikelin darbe tokluğunu ve tavlı çeliklerde dayanımı artırır. Nikel östenitik paslanmaz çeliklerin kromdan sonra ikinci en önemli alaşım elementidir. Östenitik paslanmaz çeliklerde ki nikel miktarı %7-20 arasındadır.
Kükürt (S): Akma ve çekme mukavemetine etkisi yok denecek kadar azdır. Fakat malzemenin yüzde uzamasına ve tokluğuna etkisi çok fazladır. Kükürt malzemenin tokluğunu ve sünekliğini önemli ölçüde azaltır. Kükürt çelik içinde çeliğin üretiminden kalan bir elementtir ve yukarıda belirtilen istenmeyen özellikleri nedeniyle yapıdan mümkün mertebe uzaklaştırılır. Sadece talaşlı şekillendirilmeye uygun otamat çeliklerinde kükürt miktarı yüksek tutulur.
Fosfor (P): Fosfor çeliğin akma ve çekme dayanımını arttırır, yüzde uzamayı ve eğme özelliklerini çok fazla kötüleştirir, soğuk kırılganlık yaratır, talaşlı şekillendirme kabiliyetini arttırır. Fosfor çelik içinde üretim işlemlerinden kalan bir elementtir ve istenmeyen özellikleri nedeniyle mümkün mertebe yapıdan uzaklaştırılır.
| ELEMENTLERİN ÇELİK ALAŞIMI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ | |||||||||||||
| Si | Mn* | Mn** | Cr | Ni* | Ni** | Al | W | V | Co | Mo | S | P | |
| Sertlik | artar | artar | azalır | artar | artar | azalır | - | artar | artar | artar | artar | - | artar |
| Mukavemet | artar | artar | artar | artar | artar | artar | - | artar | artar | artar | artar | - | artar |
| Akma Noktası | artar | artar | azalır | artar | artar | azalır | - | artar | artar | artar | artar | - | artar |
| Uzama | azalır | değişmez | azalır | azalır | değişmez | artar | - | azalır | değişmez | azalır | azalır | azalır | azalır |
| Darbe Direnci | azalır | değişmez | - | azalır | değişmez | artar | azalır | - | artar | azalır | artar | azalır | azalır |
| Elastisite | artar | artar | - | artar | - | - | azalır | - | artar | - | - | - | - |
| Sıcaklığa dayanım | artar | değişmez | - | artar | artar | artar | - | artar | artar | artar | artar | - | - |
| Soğutma hızı | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | - | azalır | azalır | artar | azalır | - | - |
| Aşınma direnci | azalır | azalır | - | artar | azalır | - | - | artar | artar | artar | artar | - | - |
| Dövülebilirlik | azalır | artar | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | artar | azalır | azalır | azalır | azalır |
| İşlenebilirlik | azalır | azalır | azalır | - | azalır | azalır | - | azalır | - | değişmez | azalır | artar | azalır |
| Oksitlenme eğilimi | azalır | değişmez | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | azalır | artar | - | azalır |
| Korozyon direnci | - | - | - | azalır | - | artar | - | - | artar | - | - | azalır | artar |
| (*) ostenitik çelik - (**) perlitik çelik | |||||||||||||
Malzeme Seçim Rehberi
| YAYGIN MALZEME GRUPLARI (COMMON MATERIAL GROUPS) | ||||||||
| Malzeme Tanımı | Material No | Germany DIN | Turkiye | Japan JIS | USA AISI/SAE | Ham Sertlik Brinell (HB) | SERT. SONRASI (after tempering) OLASI SERTLİK | Çekme dayanım (Tensile Strength) Rm(MPa)N/mm2 |
| 10 ÇELİKLER | ||||||||
| 10.1 Manyetik Yumuşak Çelikler (Magnetic Soft Steels) | ||||||||
| 1.1013 | RFe100 | <120 | <400 | |||||
| 1.1015 | RFe60 | <120 | <400 | |||||
| 10.2 Yapı Çelikleri (Structural Steels) | ||||||||
| 10.2.1 Yapı çelikleri (Structural Steels) - İşlenebilirliği değişkendir. Karbon oranı arttıkça düzenli işlenebilir karakter kazanır /Variable machinability. Improved uniform machinability character as well as Carbon % is increased. | ||||||||
| Transmisyon. İnşaat sanayiinde çubuk yapımı, sıcak haddelenmiş profil imalatında kullanılır. | 1.0036 | St37-2 | SS34 | <200 | 360-440 | |||
| 1.0044 | St44-2 | <200 | <700 | |||||
| Miller, hassas olmayan dişliler, pres altlıkları imalatında kullanılır. | 1.0050 | St50-2 | SS50 | <200 | <700 | |||
| 10.2.2 Sementasyon Çelikleri / Yüzeyine karbon emdirilebilir çelikler (Case carburizing steels) - Düzenli işlenebilir karakterdedir /Uniform machinability material character | ||||||||
| Alaşımsız sementasyon çeliğidir. | 1.0401 | C15 | S15C | 1015 | <200 | <700 | ||
| Cıvata, somun, konstrüksiyonda gövde olarak ıslah edilebilir makine parçaları imalatında. Aynı zamanda yapı çeliği olarak kabul edilir. | 1.1121 | Ck10 | 59 CK/S10C | 1010 | <200 | <700 | ||
| Alaşımsız sementasyon çeliğidir. Makine elemanlarında mukavemet gerektiren yerlerde kullanılır. Isıl işlem uygulanabilir. Aynı zamanda yapı çeliği grubuna dahildir. | 1.1141 | Ck15 | S15/S15CK | 1015 | <200 | <700 | ||
| Alaşımlı sementasyon çeliğidir. | 1.7015 | 15Cr3 | 5015 | <200 | <1000 | |||
| 1.7131 | 16MnCr5 | 16MnCr5 | 5115 | 5115 | 160 | <700 | ||
| 1.7147 | 20MnCr5 | DAIRO SEIKO SMK21 | 5120 | 170 | 210 | <700 | ||
| Genel dişlilerde, şanzıman redüksiyon dişlilerinde, perno ve mil imalatında kullanılır. | 1.7131 | 16MnCr5 | ||||||
| Otomobil ve traktör dişlileri vs yapımında kullanılır. Sementasyon işlemi uygulanarak yüzeyine sertlik verilir. Çekirdeği yumuşak kalarak darbeye karşı tokluk özelliği sağlar. | 1.6523 | 21NiCrMo2 | 21NiCrMo2 | SNCM 220(H) | 8620 | |||
| 10.2.3 Kolay İşlenebilir Çelikler (Free Machining Steels) - Talaş kaldırmaya karşı dirençleri düşüktür | ||||||||
| Otomat çeliğidir. | 1.0718 | 9SMnPb28 | <200 | <700 | ||||
| 1.0721 | 10S20 | <200 | <700 | |||||
| 1.0722 | 10SPb20 | <200 | <700 | |||||
| 1.0726 | 35S20 | 35S20 | 1140 | <200 | <700 | |||
| Otomat çeliğidir. | 1.0727 | 45S20 | <200 | <700 | ||||
| 12.4 Döküm Yapı Çelikleri (Cast Structural Steels) | ||||||||
| Çelik döküm | 1.0416 | GS-38 | <200 | <700 | ||||
| Çelik döküm | 1.0446 | GS-45 | <200 | <700 | ||||
| Çelik döküm | 1.0552 | GS-52 | <200 | <700 | ||||
| 10.3 Orta Karbon Çelikleri - TAVLANMIŞ (Plain Carbon Steels - TEMPERED) / Değişken ve düzenli işlenebilirlik karakteri (Variable and uniform machinability character) | ||||||||
| Cıvata, mil, dişli çarklar, taşıyıcı dingil imalatında kullanılır (ısıl işlem uygulanabilir). | 1.0501 | C35 | S35C | 1035 | <250 | <700 | ||
| Transmisyon milleri, raylar,dişliler vs yapımında kullanılır.İndiksiyon ve alevle sertleştirilir. | 1.0511 | C40 | C40 | 1040 | <250 | <850 | ||
| Alaşımsız temperlenmiş çelik. Frezeli miller, raylar, yük kancaları. Dişliler , kancalar,kazma,kürek,çapa vs yapımında kullanılır. İndiksüyon ve alevle sertleştirilir. | 1.0503 | C45 | S45C/S45CM | 1045 | <250 | <850 | ||
| Cer kancaları, kazmalar, frezeli miller ve dişli yapımında kullanılır. | C50 | <250 | <850 | |||||
| Alaşımsız temperlenmiş çelik. | 1.0535 | C55 | S55C/S55CM | 1055 | <250 | <850 | ||
| Alaşımsız temperlenmiş çelik. Tipik çelik malzemelerin kullanıldığı yerlerde kullanılır. Sertleşme kabiliyeti ve mukavemeti iyidir. | 1.0601 | C60 | 1060 | <250 | <1000 | |||
| 1.1157 | 40Mn4 | - | 1035/1041 | <250 | <850 | |||
| Makina, civata, somun imalatı (ısıl işlem uygulanabilir). | 1.1151 | Ck22 | C22 (Ç1020) | S20CK | 1020/1023 | <250 | <700 | |
| Makina, dingil, gemi şaftları, cıvata vs. yapımında kullanılır. | 1.1181 | C35E (CK35) | Ck35 (Ç1030) | S 35C | 1035/1038 | <250 | 490 | |
| Transmisyon milleri, raylar, dişli imalatı (sertleştirilebilir) | 1.1186 | Ck40 | Ç1040 | S40C | 1040 | <850 | ||
| Alaşımsız temperlenmiş çelik. Genel uygulamalarda kullanılır. Bazen enjeksiyon kalıplarında da bu malzemeden yararlanılır. | 1.1191 | C45E (Ck45) | Ck45 (Ç1050) | S45C/S48CM | 1045 | <250 | <850 | |
| Alaşımsız temperlenmiş çelik. | 1.1221 | Ck60 | Ck60 (Ç1060) | S58C | 1060 | <250 | <1000 | |
| Basma gerilimine maruz yüklerde, manivela, mil imalatında kullanılır. | 1.0050 | St50-2 | SS50(SS490 | - | <200 | <850 | ||
| Transmisyon. Sanayi ve inşaat sektöründe mukavemet gereken durumlarda kullanılır. | St52-3 | <850 | ||||||
| Mukavemet gerektiğinde, dişli çarklarda kullanılır. | 1.0060 | St60-2 | SM570/SM58 | - | <200 | <850 | ||
| 10.4 Alaşımlı Çelikler (Alloy Steels) / Düzenli işlenebilirlik karakteri (Uniform machinability character) HB250-300 - Çekme mukavemeti <850 | ||||||||
| 10.4.1 Soğuk İş Çelikleri (Cold Work Tool Steels) | ||||||||
| 1.2067 | 100Cr6 | 100Cr6 | SUJ2 | L3 | <250 | <850 | ||
| SPK adı ile de anılır. 4mm'ye kadar sac kesme kalıpları, soğuk şekil verme kalıpları, çapak alma kalıpları, kesme bıçakları, sac basma kalıpları, talaş kaldırma ve aşınmaya dayanıklı kalıp elemanları, aşındırıcı tozları presleme takımlarında ve ahşap işleme takımlarında kullanılır. | 1.2080 | X210Cr12 | X210Cr12 | SKD1 | D3 | <250 | 60-64 | <850 |
| Paslanmaz plastik kalıp çeliği (martensitic)(annealed&treated) - Korozyona mükemmel dirençli olup,tıbbi ve optik cihaz kalıplarında, ekstrüzyon enjeksiyon kalıplarında kullanılır. | 1.2083 | X42Cr13 | SUS420J2 | 420 | <250 | 53-56 | <780 | |
| Kalıp çeliği | 1.2085 | 1080 | ||||||
| Plastik takım çeliği olarak kullanılır. Soğuk iş takım çeliğidir. Paslanmaz plastik kalıp çeliği (HRc27-33) Pvc gibi aşındırıcı ortamlarda kullanılan ekstrüzyon ve enjeksiyon kalıpları, plastik enjeksiyon makinalarında ekstruder kafaları imalatında faydalanılır. | 1.2316 | X36CrMo17 | 250-350 | HRc48-52 (32-50) | <1300 | |||
| 1.2363 | X100 CrMoV 5 1 | SKD12 | A2 | <250 | <850 | |||
| Kalıp çeliği. 4mm'ye kadar her türlü sac kesme, sıvama ve bükme kalıplarında, vida cıvata ovalama tarakları, diş açma takımları, ağaç frezeleri, perçin ve cıvata başlarını şişirme vs işlemlerde kullanılır. Enjeksiyon kalıplarında da yararlanılır. | 1.2379 | X155 CrVMo 12 1 | SKD11 | D2 | <250 | 60-65 (HRc58 yaygındır) | <1300 | |
| Tokluk istenen 6mm'ye kadar metal sac kesme, koparma, ezme, sıvama, derin çekme kalıplarında, soğuk ekstrüzyon kalıplarında, aluminyum, çinko tüp imal kalıplarında, ovalama taraklarında/makaralarında, markalama takımlarında, cıvata, somun, perçin üretiminde delici-şişirici olarak, ezme ve profil ile boru imal makaralarında, ahşap frezelerinde, aşındırıcı plastiklerde plastik kalıplarında ve plastik kesme-ufalama bıçaklarında kullanılır. | Sverker211.2379 | 210 | <1300 | |||||
| Sert ve ince saçların laminasyon kalıpları gibi kesilmesinde yüksek ömürlü ve nadir bakım isteyen kalıp malzemesi olarak; 3mm'ye kadar metal kesme, koparma uygulamalarında; uzun ömürlü pres takımlarında; form verme takımlarında; aşındırıcı plastik ve seramik kalıplarında kullanılır. Ayrıca demir-çelik tesislerinde ve haddehanelerinde yolluk makarası olarak kullanılmaktadır. Tel erozyon ile işlenecekse mutlaka yüksek sıcaklık menevişi yapılmalıdır. (en çok 56-58 HRc) | Sverker 31.2436 | 240 | HRc56-58 | 2200 (HRc62'de) 1850 (HRc55'de) 1600 (HRc50'de) | ||||
| 1.2510 | 100MnCrW4 | O1 | <250 | <850 | ||||
| Yağda sertleştirilebilinen , darbe dayanımı yüksek olan soğuk iş takım çeliğidir. 12mm'ye kadar olan sacların kesme kalıplarında , soğuk delik açma zımbalarında , basınçlı hava ile çalışan keskilerde , makas ve yontma bıçaklarında , tahta işleme takımlarında kullanılır. | 1.2550 | 60WCrV7 | S1 | <250 | <850 | |||
| Soğuk iş kalıp çel.- 4mm ve üstü kalın sacların kesme ve bükme kalıplarında kull. 4% nikelli, aşınma dayanımı yüksek. Çatal bıçak takımı kalıpları, yüksek gerilim madeni para takımları, yoğun ölçüm materyalleri için soğuk kesme bıçakları vs. | 1.2767 | X45NiCrMo4 | 250-350 | 52-57 | <1300 | |||
| 1.2823 | 70Si7 | <250 | <850 | |||||
| 1.2826 | 60MnSiCr4 | <250 | <850 | |||||
| Soğuk iş kalıp çeliği - Bükme ve sarma kalıpları, kesme bıçakları, (kağıt vs.), vida tarakları, civata sanayi için çapak alma takımları, küçük boyutlu plastik kalıpları, kılavuz pimler, ölçme aletleri ve matrixlerde kullanılır. | 1.2842 | 90MnCrV 8 | 90MnCrV 8 | - | O2 | <250 | 58-62 (<1300) | 775 |
| 10.4.2 Yüksek Hız Çelikleri (High Speed Steels) / Kesici takım imalatında kullanılırlar | ||||||||
| 1.3202 | S12-1-4-5 | - | T15 | <250 | <1300 | |||
| %10 Co'lı yüksek hız çeliği | 1.3207 | S10-4-3-10 | T42 | <250 | <1300 | |||
| %5 co'lı yüksek hız çeliği - Ağır talaş kesici takımlarının tamamı, broşlar | 1.3243 | S6-5-2-5 | SKH55/SKH9 | - | <280 | 64-67 | <1300 | |
| %7 co'lı yüksek hız çeliği | 1.3247 | S2-10-1-8 | SKH59 | M42 | <250 | <1300 | ||
| 1.3249 | S2-9-8 | - | M33/M34 | <250 | <1300 | |||
| Kesici takımlarda ve kesme kalıplarında kullanılır. Çok yüksek hızda çalışan ve talaşlı imalatta kullanılan torna kalemleri, frezeler, matkaplar, raybalar, planya kalemleri vs. | 1.3343 | S6-5-2 | SKH51 | M2 | <250 | 64-66 | <1300 | |
| 1.3344 | S6-5-3 | SKH52/SKH53 | M2 Class 2 | <250 | <1300 | |||
| 1.3348 | S2-9-2 | M7 | <250 | <1300 | ||||
| ASP 23 | (S 6-5-3) | <250 | <1300 | |||||
| ASP 30 | <250 | <1300 | ||||||
| ASP 60 | <250 | <1300 | ||||||
| 10.4.3 Alaşımlı Dökme Demirler (Alloyed Cast Irons) | ||||||||
| Alaşımlı sementasyon çeliği özelliğindedir. | 1.5919 | GS-15Cr Ni 6 | 3115 | 180-200 | <850 | |||
| Daha iyi kaynak özelliği için 4140'tan daha düşük karbonlu tasarlanmıştır. | 1.7218 | GS-25Cr Mo4 | SCM420 | 4130 | <250 | <850 | ||
| 10.4.4 Islah Çelikleri (Tempered Steels) | ||||||||
| ** Islah, koruyucu gaz altında belirli bir sıcaklıkta ( 820-1050°C) tutma ve çeliğin özelliğine göre uygun soğutma ortamında (Yağ,hava,su, polimer,akışkan yatak,tuz, gaz) soğutulmasıdır. Bu işlemle çelik çekirdeğine kadar sertleşir. | ||||||||
| 1.5710 | 36NiCr6 | SNC236 | 3135 | <850 | ||||
| 1.6510 | 36CrNiMo4 | - | 9840 430 | <850 | ||||
| 1.6546 | 40NiCrMo22 | SNCM240 | 8640 | <850 | ||||
| Isıl işlemli kullanılır. Alaşımda nikel vardır. 4140'tan daha fazla mukavemeti ve derin sertlik alma özelliği vardır. | 1.6582 | 34CrNiMo6 | (Ç4340) | SNCM 447 | <850 (HRc45'de1450) | |||
| Frezeli kayıcı miller yüksek torsiyon milleri ve kesici takım malafaları yapımında kullanılır. | 1.7035 | 41Cr4 | 41Cr4 (Ç5140) | SCr440(H)(M) | 5140 | <250 | HB280 | <850 |
| 1.7220 | 34Cr Mo4 | 34CrMo4 (Ç4130) | SCM432 | 4130, 4135, 4137 | <250 | <850 | ||
| İş makinesi paletleri, dişliler, miller, aks, darbeye dayanıklı parçalar ve yüksek basınca dayanıklı ekipman yapımında kullanılır. Makine parçalarında kullanılan en yaygın malzemedir. İçindeki Cr ve Mo, iyi ısıl işlem almasını sağlar. Kimi enjeksiyon kalıplarında da faydalanılır. | 1.7225 | 42CrMo4 | 42CrMo4 (Ç4140) | SCM440(H)(M) | 4140/4142 | <250 | max.HRc55 | <850 |
| 1.7228 | 50 Cr Mo 4 | 50CrMo4 | 5 SCM5 | 4150 | 220 | HB320 | <850 | |
| 1.8159 | 50CrV4 | 50CrV4 (Ç6150) | SUP10 | 6145/6150 | 220-300 | <850 | ||
| 10.4.5 Nitrasyon Çelikleri (Nitriding Steels) /Nitrasyon düşük sıcaklıkta (495-580°C) parça yüzeyine azot emdirilmesiyle sağlanır. Hızlı soğuma gerektirmediği için çarpılma minimum seviyededir. | ||||||||
| 1.8504 | 34CrAl6 | <250 | <1000 | |||||
| 1.8506 | 34CrAlS5 | <250 | <850 | |||||
| 1.8509 | 41CrAlMo7 | 250 | HB320 | <1000 | ||||
| 1.8515 | 31CrMo12 | <250 | <850 | |||||
| 10.5 Yüksek Alaşımlı Çelikler - Takım Çelikleri/Tavlamış çelikler (High Alloy Steels - Tool steels/Tempered steels) / HB250-350; HRc25-38 / Çekme mukavemeti 850-1200N/mm2 | ||||||||
| 10.5.1 Kalıp ve Takım imalatında kullanılabilen alaşımlı çelikler (Alloy Steels for Moulds and Tools ) | ||||||||
| Kalıp çeliği - civa çeliği yerine daha yüksek aşınma direnci sunar. | 1.2162 | HRc52 | 660 | |||||
| Civa çeliği diye bilinen C ve Cr karışımı soğuk iş takım çeliğidir. Pim,itici vs yapımında kullanılır. H8 ve H9 taşlanmış olarak kullanılır. | 1.2210 | 115CrV3 | 250-350 | 64-66 | 850-1200 | |||
| Plastik ve basınçlı döküm sanayinde enjeksiyon kalıplarında kalıp hamili ve bağlantı parçaları olarak kullanılır. Yüzeye nitrasyon uygulanabilir. Sementasyon yapılabilir ve krom kaplanabilir. | 1.2311 | 40CrMnMo7 | 250-350 | 54 | 1080 | |||
| Plastik kalıbı malz. Enjeksiyon kalıplarında kullanılır. HRc27-33'ye ön sertleştirilmiş bulunur. Yüksek kükürt oranı içerir. İşlenebilirliği rahat olan, orta ve büyük ölçekli plastik kalıp çeliğidir. Krom kaplanabilir. | 1.2312 | 40CrMnMo58-6 | 250-350 | 54 | <1300 | |||
| Soğuk iş çeliğidir- 2mm'ye kadar sac kesme ve bükme kalıplarında kull. | 1.2436 | X210 CrW 12 | SKD2 | - | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |
| 1.2080 in zayıf kaldığı noktalarda kullanılan hassas kesme ve ezme kalıplarında soğuk ekstrüzyon kalıplarında derin çekme ve sıvamalarda kullanılan soğuk iş çeliği malzemedir. | 1.2601 | X165 CrMoV 12 | - | - | 250-350 | 63-65 | 850-1200 | |
| 1.2711 | 55 NiCrMoV 6 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| 1.2713 | 55 NiCrMoV 6 | SKT4 | L6 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||
| 1.2743 | 60NiCrMoV12 4 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| 1.2766 | 35NiCrMo16 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| Form ve punch takımlarında tercih edilir. örn. Kalıp ve punch bükme takımı -ovalama topları-endüstriyel bıçaklar-makine elemanları (örn. kızaklar) - yüksek tokluk-homojen yapı ve iyi işlenebilirlik, avantajlarıdır. | Bohler K340 ISODUR | HRc57-63 | ||||||
| Mükemmel aşınma direnci ve çapaklanma direncini birlikte sunan yüksek vanadyumlu PM (powder metallurgy) çeliğidir. Çok az miktarda ametal maddenini karışımını sağlayan PM teknolojisinin ürünüdür.Takım imalatı için iyi taşlanabilirlik ve ısıl işlemde az çarpılma özelliği verir. 60–65 HRC'e kadar sertleştirilebilir. Karbürün kırılganlık ya da çapaklanma gösterdiği takım uygulamalarında tercih edilir. | Uddeholm Vanadis 10 Soğuk iş çeliği | Uddeholm Vanadis 10 | Soft annealed to 280–310 HB | 60–65 HRC | ||||
| Merdane topları ve takım imalatında kullanılabilen, yüksek baskı mukavemetine sahip malzemedir. işlenebilirliği ve taşlanabilirliğinin yanında ısıl işlemde çarpılmama özelliği iyidir. PM prosesi sayesinde ametal muhteviyatı çok azdır.Yapışmanın ve aşınmanın sorun olduğu uygulamalarda başarılıdır. Nozzle, ring valfleri, granuler bıçaklar ya da vidalı millerde tercih edilir. | Uddeholm Vanadis 23 (Sıcak iş çeliği) | (AISI M3:2/W.-Nr. 1.3395) | Soft annealed to approx. 260 HB | |||||
| Yüksek Co alaşımlı bir PM yüksek hız - soğuk iş çeliğidir. Yüksek basınç mukavemeti, 67 HRC, ve iyi aşınma direnci AISI42'ye karşı iyi bir alternatif olma özelliği verir. P/M prosesi sayesinde ölçüsel stabilitesi iyidir. | UDDEHOLM VANADIS® 30 | Uddeholm Vanadis 30 | W.-Nr. 1.3294 ~AISI M3:2 +Co | HB300-320 (tavlı) | HRc67 | <1300 | ||
| Plastik enjeksiyon kalıpları, form verme kalıpları, kalıp setleri, makine parçaları, kesme ve sıvama kalıpları | Toolox33 | 310 | 1080 | |||||
| Plastik enjeksiyon kalıpları, metal enjeksiyon kalıpları, soğuk iş uygulamaları, makine parçaları, kesme ve sıvama kalıpları | Toolox44 | 500 | 1450 | |||||
| Isıya dayanıklı alaşımdır. Hem aşınma direnci hem de tokluk gereken durumlarda tercih edilir. Malzeme spektral analizi 20-32mm kalınlığındaki plakalar için verilmiştir. Kalınlık arttıkça içerik değerleri yükselir. | HARDOX400 | 370-430 | HRc45 | 1250 | ||||
| Aşınma direnci gereken kalıplarda tercih edilir. Malzeme spektral analizi 20-32mm kalınlığındaki plakalar için verilmiştir. Kalınlık arttıkça içerik değerleri yükselir. | HARDOX500 | 470-530 | HRc55 | |||||
| 10.5.2 Sıcak iş için kullanılan alaşımlı çelikler (Alloy steels for hot work) | ||||||||
| Alaşımsız takım çeliği mükemmel işlenebilirlik kolaylığı. Plastik kalıp çeliğidir. Kalıp hamillerinde, enjeksiyon kalıplarında parlaklık gerektirmeyen sertleştirme gerektirmeyen parçaların imalinde kullanılır. | 1.1730 | HRc50'de Rm1080-1270N/mm2 | 640 | |||||
| Aluminyum enjeksiyon kalıplarında kullanılır. Boru merdane ve çubuk ekstrüzyon kalıp ve muhafazaları gibi yüksek gerilimli sıcak delme takımları, ahşap işleme takımlarında vs. | 1.2343 | X38 CrMoV 5 1 | SKD6 | H11 | 250-350 | HRc52 | <1300 | |
| Sıcak iş kalıp çeliği - Demir çelik profil basma kalıpları,aliminyum gibi hafif metal vs.alaşımları için ağır yükte çalışan,pres döküm kalıpları,sıcak zımbalar, enjeksiyon kalıpları. | 1.2344 | X40 CrMoV 5 1 | X40 Cr5MoV | SKD61 | H13 | 250-350 | 52-56 | 850-1200 |
| Sıcak iş çeliği- Enjeksiyon kalıpları. Yüksek sıcaklıkta çalışmaya çok elverişlidir. Termal şok direnci ve termal yorgunluk direnci yüksektir. Tüm yönlerde yeterli tokluk özelliğini verir. Derin sertleştirme, işlenebilirlik ve parlatılabilirliği iyidir. Isıl işlemde çarpılmaya karşı dirençlidir. | ORVAR Supreme | Premium AISI H13, W.-Nr. 1.2344 | 180 HB (tavlı) | HRc42-52 | HRc52 - 1820 N/mm2 HRc45 - 1420 N/mm2 | |||
| Termal şok dayanımı yüksek , tokluğunu uzun süre muhafaza edebilen , yüksek ısıl iletkenliğe sahip sıcak iş takım çeliğidir. Su ile soğutulan kalıplarda tercih edilir. Ağır metallerin basınçlı dökümünde , sıcak dövme ve şekil verme kalıplarında , alüminyum , bakır, pirinç gibi malzemelerin ekstrüzyon kalıplarında kullanılır. | 1.2365 | X32CrMoV3 3 | X32Cr3Mo3V | H10 | 250-350 | >HRc38 (HRc50'de 1720N/mm2) | 850-1200 | |
| Yüksek verimli sıcak iş kalıpları ve maçalarda, enjeksiyon kalıplarında. | 1.2367 | X40CrMoV5 3 | 250-350 | >HRc38- HRc56 | 850-1200 | |||
| Metal enjeksiyon kalıpları, plastik enjeksiyon kalıpları | UPKR 1.2340 ESR | X38CrMoV51 MOD | H11 | 248 | HRc53 | |||
| 1.2419 | 105 WCr 6 | SKS31/SKS2/SKS3 | - | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||
| 1.2542 | 45 WCrV 7 | Takudiu Seiko SW8 | S1 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||
| Soğuk iş takım çeliği olarak da kullanılır. | 1.2550 | 60 WCr V 7 | S1 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||
| 1.2567 | X30 WCrV 5 3 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| Hardened, tempered steels 1200N/mm2 | 1.2581 | X30 WCrV 9 3 | SKD5 | H21 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |
| 1.2622 | X60WCrMoV9 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| 1.2678 | X45CoCrWV 5 5 5 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| Sıcak iş çel.- HRc37-42 sertlikte veya tavlı durumdadır. Şahmerdan preslerde, sıcak dövme ve şekillendirme kalıplarında,yüksek ısı ve darbeye dayanıklıdır. HRc40-44'ye sertleştirilmiş olarak kullanılır. | 1.2714 | 56NiCrMoV7 | 350-450 | 52-58 | 850-1200 | |||
| Plastik kalıp çel - Ayna parlaklığı alınabilir (HRc27-33). Cam elyaf takviyeli aşındırıcı plastikler ve PVC dışındaki tüm termoset plastik kalıplarda kalıp, maça, itici olarak kullanılır. Plastik enjeksiyon, ekstrüzyon, şişirme kalıpları. Ön sertleştirilmiştir. Çarpılma riski ve ısıl işlem maliyeti yoktur. Standart 1.2738in bir miktar geliştirilmiş formudur. Plastik kalıpları için çok uygun olup,taşıt aksesuarlarında,büro malzemelerinde ve araçlarında, her türlü şekillendirme kalıplarında kullanılır, polisajlama özelliği yüksektir. Genel olarak kalınlığı 400 mm'den büyük olan plastik enjeksiyon kalıplarında kullanılır. | Impax Supreme 1.2738 ESR | 40CrMnNiMo8-6-4 | P20 | 290-330 | HRc50-55 | 1080 | ||
| Yüksek aşınma dayanımı ve parlaklık elde edilebilir. | 1.2764 | |||||||
| En yüksek performanslı sıcak iş çeliği, 3% Co içerir. | 1.2885 | |||||||
| Plastik kalıp çel - Orijinal sertliğinde işlenir ve kullanılır. Isıl işleme uygun değildir. Impax'a göre mekanik özellikleri (çökme, ezilme, aşınma direnci, yüksek tokluk, mukavemet) daha gelişkin olmasına rağmen işlenebilirlik kabiliyeti aynı sertlik seviyesi için daha iyidir.Isıl işleme uygun değildir. Sadece Nitrürleme ile yüzey sertliği artırılabilir işlendikten sonra. | NIMAX (Uddeholm patent) | NIMAX | 400-500 | 1200 | ||||
| Plastik kalıp çel.- Yüksek korozyon direnci, yüksek ısı iletim ve iyi soğuma kabiliyeti, düşük kalıp bakım maliyeti, uzun kalıp ömrü. PVC gibi korozyona yol açan malzemelerin kalıbında, lens gibi hassas yüzey gerektiren kalıplarda ve aşındırıcı malzemelerde tercih edilir. | STAVAX (annealed)AISI 420 modified | AISI420 | 190 | HRc45-52 | 1780 (HRc50'de) 1420 (HRc45'de) | |||
| Korozyon direnci ve kaliteli yüzey finishi gerektiren büyük kalıplar için tasarlanmıştır. Derin sertleştirilebilme özelliği iyidir. Güvenli bir imalat için yeterli tokluk ve yumuşaklıktadır. Düşük korozyon bakım maliyeti ve yüksek parlatılabilme özelliği sunar. Aşınma direnci yüksektir. Medikal, optik endüstrilerinde tercih edilir. | UDDEHOLM MIRRAX ESR Plastik kalıp çeliği | AISI 420 modified | Annealed to approx. 250 HB. | 1780N/mm2(HRC50'de) 1500N/mm2(HRc45'de) | ||||
| 10.5.3 Sertleştirilmiş Temperlenmiş Çelikler (Hardened Tempered Steels) (sertlikleri belirtilenden daha yüksek olabilir)/ Genel olarak talaş kaldırılabilme özellikleri iyidir | ||||||||
| Dişli, şaft, teker imalatı | 1.5864 | 35NiMo18 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| 1.6580 | 30CrNiMo8 | 1 SNCM1 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| Taşıt, motor, aparat, direksiyon, şanzıman (zorlanmalı) parçaların imalatında. | 1.7361 | 32CrMo12 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| Dayanım, süneklilik ve elastiklikte fazla beklentilerin olduğu parçalar. | 1.7707 | 30CrMoV9 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| Çok fazla zorlanan, büyük çaplı spiral, helis yaylar ve bilezik yaylar. | 1.8161 | 58CrV4 | HB240 | HB240 | 850-1200 | |||
| 10.5.4 Nitrasyon Çelikleri (Nitriding Steels) / İşlenebilirlik özellikleri iyidir | ||||||||
| Aşınmaya zorlanan her türlü parçalar. | 1.8515 | 31CrMo12 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| Plastik ekstrüzyon makinelerinin vida ve kovanlarında,dişliler, tüm çeşitteki millerde, makine parçalarında, plastik enjeksiyon makinelerinde helezon ve silindir olarak kullanılır. | 1.8519 | 31CrMoV9 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| 1.8523 | 39CrMoV13 9 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | ||||
| Yuvarlak ölçülerde bulunur (HRc27-33) | 1.8550 | 34CrAlNi7 | 250-350 | >HRc38 | 850-1200 | |||
| 10.5.5 Rulman Çelikleri | ||||||||
| 1.3505 | 100Cr6 (W3) | <1200 | ||||||
| 1.3520 | 100CrMn6 (W4) | <1200 | ||||||
| 1.3543 | X192CrMo17 | <1200 | ||||||
| 10.5.6 Yay Çelikleri | ||||||||
| 1.5026 | 55Si7 | <1200 | ||||||
| 1.7176 | 55Cr3 | <1200 | ||||||
| 1.7701 | 51CrMoV4 | <1200 | ||||||
| 20 Paslanmaz ve Isıya Dayanıklı Çelikler (Stainless Steels and Heat Resistant Steels ) | ||||||||
| 20.1 Kolay işlenebilir paslanmaz çelikler (Free machining stainless steels) / HB250 / Çekme Dayanımı <850 | ||||||||
| Ferritic/martensitic . Isıl işlem yapılabilir. Kromlu fakat nikelsizdir. 410' un kükürtlü tipidir. Bu sayede talaşlı imalat özelliği arttırılmıştır. Tüm durumlarda mıknatıslık özelliği gösterir. Ağır korazif şartlara uygun değildir. | 1.4005 | X12 CrS 13 | SUS416 | 416 | 240 | 820 | ||
| Ostenitik/martensitic. İşlenmesi zor. Isıl işlem uygulanmayan martensitik çeliktir. Kükürt ilavesi ile talaşlı işlenebilirlik özelliği geliştirilmiş olanıdır. Fazla korozif olmayan ortamlarda kullanılırlar. Otomatik tornalarda, vida, somun, mil, armatür parçaları, dişli vb. üretimler uygun malzemedir | 1.4104 | X12CrMoS17 | SUS430F | 430F | <250 | <850 | ||
| Austenitic/ Free machining st. Genel paslanmazlık özelliği iyi olan bu çeliğe kükürt eklenmesi ile talaşlı işlenebilirlik özelliği iyileştirilmiştir. Bu nedenle yüksek hızlı talaşlı imalata uygundurlar. Ağır korozif ortamlarda ve soğuk dövmeye uygun değildirler. İyi talaş kaldırabilme özelliği nedeniyle otamat tezgahlarında kimyasal dayanıklılık istenen mil, armatür parçaları ve dişli imatı gibi yerlerde kullanılırlar. | 1.4305 | X8 CrNiS18 9 | SUSS303 | 303 | <250 | <1100 | ||
| 20.2 Ostenitik paslanmaz çelik (Austenitic stainless steel) <HB30 / Çekme Dayanımı <850 | ||||||||
| Ostenitik yapıda olup işlenmesi zordur. Soğuk çekilmiş durumda hafif mıknatıslanma gösterir, kaynak yapılabilir. Kimyasal direnci yüksek, derin sıvımaya uygun bitr çeliktir. Özellikle taşlanma veya parlatma sonrasında mükemmel bir çeliktir ve 300 C'e kadar rahatlıkla kullanılır. Özellikle yiyecek, kimya endüstrilerinde, inşaatlarda. otomativde. beyaz eşyalarda, çatal- kaşık- bıçaklarda, rendelerdeve kesici olmayan cerrahi aletlerde kullanılır. Diğer bir kullanım alanı da örme teli olması ve fleksibıl borularda kullanılmasıdır. | 1.4301 | X5 CrNi18 9 | SUS304 | 304/304H | 180 | 600 | ||
| Ostenitik yapıda olup işlenmesi zordur. | 1.4303 | X4 CrNi18 12 | SUS305/SUS305J1 | 305/308 | <250 | <850 | ||
| Ostenitik | 1.4310 | X10 CrNi 18 8 | SUS301 | 301 | <250 | <850 | ||
| Ostenitik - Sülfürük asitili, fosforik asitli ve klorik asitli ortamlara dirençlidir. Molibden ilavesi sayesinde 300 C'ye kadar taneler arasında korezyona da direnir. Genellikle kağıt lastik, kimya, ilaç endüstrileri ile birlikte özelliklede tekstil ve boya endüstrilerinde kullanılır. Denizde kullanım içinde uygundur. | 1.4401 | X2 CrNiMo17 12 2 | SUS 316 | 316 | 180 | 600 | ||
| Ostenitik. Korozyona karşı Molibdenli olarak üretilmiştir. 316 ile aynıdır. Ancak daha düşük karbonu nedeniyle taneler arası korozyon direnci iyileşmiştir. Kaynak edilebilirlik özelliği ve soğuk dövülebilme özelliği oldukça iyidir | 1.4404 | X2 CrNiMo17 12 2 | SUS 316L | 316L | <250 | <850 | ||
| 1.4406 | X2 CrNiMoN17 12 2 | <250 | <850 | |||||
| 1.4435 | X2 CrNiMo18 14 3 | |||||||
| 1.4436 | X3 CrNiMo17 13 3 | SUS 316 | 316 | 180 | 600 | |||
| 1.4449 | X3 CrNiMo18 12 3 | SUS 317 | 317 | <250 | <850 | |||
| Ostenitik yapıda olup işlenmesi zordur. Ti ilave edilmiş 304 gibidir ve bu sayede taneler arası korozyon özelliği ile kaynak edilebilirlik özelliği arttırılmıştır. Ancak titan nedeniyle fazla bir polisaj tavsiye edilmez.. Kaynak sonra ısıl işlem gerektirmeyen durumlar ile 450- 800 C arasında çalışan parçalar için uygundur. Ayrıca çatal- bıcak imalatında, inşaatlarda ve kesici olmaya cerrahi cihazlarda kullanılır | 1.4541 | X10 CrNiMoTi 18 10 | SUS321 | 321 | 180 | 600 | ||
| Ostenitik yapıda olup işlenmesi zordur. | 1.4571 | X6CrNiMoTi17 12 2 | 180 | 600 | ||||
| 1.4828 | X15CrNiSi20 12 | |||||||
| 20.2.1 Ostenitik döküm paslanmaz çelik (Cast austenitic stainless steels) | ||||||||
| 1.4308 | G-X6CrNi18 9 | CF-8 | <250 | <850 | ||||
| ferritic/martensitic | 1.4313 | G-X5Cr Ni13 4 | CA 6 -NM | 200 | 680 | |||
| 1.4408 | G-X6CrNi Mo18 10 | CF-8M | <250 | <850 | ||||
| İşlenmesi zordur. | 1.4581 | G-X5CrNi Mo18 10 | SCS22 | |||||
| 20.3 Martenzitik Paslanmaz Çelik (Martensitic stainless steels) / <HB320 <1100N/mm2/ (çelik gibi P40'la işlenir) | ||||||||
| ferritic/martensitic (annealed&treated)/dificult to machine. Sertleşebilir martensitik çeliktir. Tavlanmış durumda şekillenebilme özelliği yüksektir. Bıcaklar ponpa milleri ve ev eşyalar için uygundur. | 1.4021 | X20Cr13 | SUS420J1 | 420 | 200 | 680 | ||
| HRc27-33 sertlikte ön sertleştirilmiş paslanmaz çelik martensitic (annealed&treated) | 1.4034 | X46Cr13 | <320 | <1100 | ||||
| Nikellidir. Cam kalıbında kullanılır. Cıvata ve somunlar, pervane şaftları, pompa şaftları, denizcilik donanımı, laboratuar ekipmanı imalatında kullanılır. Tavlanmış durumda işlemesi çok kolaydır ancak HRc30 üzerinde sertleştirildiğinde çok zorlaşır. 870°C civarında sürekli kullanıa uygundur. | 1.4057 | X17 CrNiMo16.2 (annealed) | SUS431 | 431 (martensitic) | 285 | 862 | ||
| 1.4086 | G-X120Cr29 | <320 | <1100 | |||||
| Martensitic. | 1.4106 | G-X10Cr Mo13 | <320 | <1100 | ||||
| Martenzitik paslanmaz çelik. İşlenmesi zordur. | 1.4112 | X90CrMo V18 | SUS440B | <320 | <1100 | |||
| Martenzitik yapıda olup işlenmesi zordur. Cr- Mo ferritik çeliktir, sertleşmez, özellikle karıncalanma tipi korozyona karşı paslanmazlık özelliği yüksektir. Özellikle otomativde yüksek paslanmazlık özelliği aranan yerlerde kullanılır. | 1.4113 | X6 CrMo S17 1 | SUS 434 | 434 | <250 | <850 | ||
| Martenzitik paslanmaz çelik. İşlenmesi zordur. | 1.4116 | X45Cr MoV15 | <320 | <1100 | ||||
| Çelik ve sülfürlü paslanmaz çelik | 1.4125 | X105Cr Mo17 | SUS440C | 440C | <320 | <1100 | ||
| 1.4138 | G-X120 CrMo29 2 | <320 | <1100 | |||||
| martensitic (annealed&treated) | 1.4718 | X45CrSi9 3 | SUH1 | HNV 3 | <320 | <1100 | ||
| Isıya dayanıklı çelikler | 1.4747 | X80CrNiSi20 | HNV 6 | <320 | <1100 | |||
| 20.4 Ferritic Paslanmaz Çelik (Ferritic Stainless Steels)/ <HB320 - Çekme mukavemeti <1100N/mm2 | ||||||||
| ferritic | 1.4002 | X6 Cr Al 13 | SUS405 | 405 | <320 | <1100 | ||
| martensitic/ferritic (annealed&treated) / Difficult to machine. Cr' martensitik çeliktir, sertleştirilebilirler.Islah edilmiş durumda çok iyi paslanmazlık özelliği gösterir. Tavlanmış durumda çok iyi soğuk işlenebilme özelliğine sahiptir.Çatal-bıçak ve makaslar için çok uygundur | 1.4006 | X10 Cr 13 | SUS410 | 410 | 240 | 820 | ||
| Ferritik/martenzitik yapıda olup işlenmesi zordur. Cr' lu ferritik çeliktir, sertleşmez, özelliklle tavlanmış durumda iyi soğuk şekillendirilebilir. Paslanmazlık ve parlaklık özellikleri yüksektir. Bu nedenle sütçülük ve bira endüstrilerinde, sabun sanayinde, otomativde, ev eşyalarında, alış-veriş otomatlarında, benzin pompalarında, gemi imalatında klorik asitli alanlarda kullanılır | 1.4016 | X6 Cr 17 | SUS430 | 430 | <320 | <1100 | ||
| Ferritik/martenzitik yapıda olup işlenmesi zordur. | 1.4510 | X3 CrTi 17 | SUS 430LX | 430Ti / 439 | 240 | 820 | ||
| ferritic/martensitic; martensitic | 1.4512 | X6 Cr Ti 12 | 409 | 240 | 820 | |||
| 20.5 Ferritic-Ostenitik Paslanmaz Çelik (Ferritic-Austenitic Stainless Steels (DUPLEX))/ <HB320 - Çekme mukavemeti <1100N/mm2 | ||||||||
| 1.4460 | X8 CrNiMoN 27 5 2 | SUS329J1 | 329 | 230 | 740 | |||
| İşlenmesi zordur. | 1.4582 | X4CrNiMoNb 25 7 | 230 | 740 | ||||
| 1.4821 | X20 CrNiSi 25 4 | <320 | <850 | |||||
| 20.6 Ostenitik ve Duplex Paslanmaz Çelik (Austenitic and Duplex Stainless Steel) | ||||||||
| HRc27-33 sertlikte ön sertleştirilmiş paslanmaz çelik/Difficult to machine | 1.4122 | X35 CrMo17 | 280-350 | |||||
| Soğuk çekilmiş durumda hafif manyetik ostanitik çelik olup yaylarda, antenlerde, çatal- kaşık- bıçaklarda, vidalarda kullanılır. | 1.4319 | X3CrNiN 17 8 | SUS302 | 302 | <250 | <850 | ||
| DUPLEX (ostenitik/ferritik) | 1.4462 | X2 CrNiMoN 22 5 3 | SUS329J3L | - | 230 | 740 | ||
| 1.4521 | X2 CrMoTi 18 2 | SUS444 | 443/444 | <250 | <850 | |||
| austenitic /Difficult to machine | 1.4550 | X6 CrNiNb 18 10 | SUS347 | 347 / 348 | 180 | 600 | ||
| 1.4583 | X10 CrNiMoNb 18 12 | - | 318 | <250 | <850 | |||
| Austenitic st. Steels <850 | 1.4728 | X15 CrNiSi20 12 | SUH309 | 309 | <250 | <850 | ||
| Yüksek ısının söz konusu oluğu alanlarda kullanılırlar | 1.4841 | X15 CrNiSi20 12 | SUH310 | 310/314 | <250 | <850 | ||
| Yüksek sıcaklıklarda deformasyon istenmeyen yerlerde kullanılır | 1.4845 | X12 CrNi 25 21 | SUS310 | 310 | <250 | <850 | ||
| 1.4864 | X12 NiCrSi 35 16 | SUH330 | 330 | <250 | <850 | |||
| 30 CAST İRON | ||||||||
| 30.1 Alaşımsız Gri Dökme Demir/Pik Döküm (Grey graphite cast irons) - Sertlik (Hardness) < HB150 - Çekme Mukavemeti (Tensile strength) < 500 N /mm2 | ||||||||
| ferritic/perlitic Lamelli grafitli gri dökme demir-Az zorlanan, kalite şartnamesi olmayan parçalar, gövde, temel tablası, iskelet vb. | 0.6010 | GG10 (EN-GJL100) | A 48- 20 B | 120 | 100-350 | |||
| ferritic/perlitic Lamelli grafitli gri dökme demir İyi işlenebilir ve yüksek zorlanmalara dayanıklı - Zorlanan ve sürtünerek aşınan parçalar, gövde, kızak, buhar silindiri, pistonu ve segmanı, vb. | 0.6015 | GG15 (EN-GJL150) | A 48- 25 B | 140 | 100-350 | |||
| perlitic Lamelli grafitli gri dökme demir - Zorlanan ve sürtünerek aşınan parçalar, gövde, kızak, buhar silindiri, pistonu ve segmanı, vb. | 0.6020 | GG20 (EN-GJL200) | A 48- 30B | 160 | 100-350 | |||
| perlitic Lamelli grafitli gri dökme demir - Isıya dayanıklı ve sürtünerek aşınan parçalar, piston, silindir, segman, v.b. | 0.6025 | GG25 (EN-GJL250) | A 48- 40B | 190 | 100-350 | |||
| perlitic Lamelli grafitli gri dökme demir - Isıya dayanıklı ve sürtünerek aşınan parçalar, piston, silindir, segman, v.b. | 0.6030 | GG30 (EN-GJL300) | A 48- 45 B | 220 | <1000 | |||
| perlitic (martensitik) Lamelli grafitli gri dökme demir - Çok fazla zorlanan parçalar ve özel haller için | 0.6035 | GG35 (EN-GJL350) | A 48- 50 B | 250 | <1000 | |||
| perlitic (martensitik) Lamelli grafitli gri dökme demir - Çok fazla zorlanan parçalar ve özel haller için | 0.6040 | GG40 (EN-GJL400) | 290 | <1000 | ||||
| 30.2 Gri Dökme Demir (Grey graphite cast irons) - Sertlik (Hardness) < HB150 -300 - Çekme Mukavemeti (Tensile strength) < 500 - 1000 N /mm2 | ||||||||
| 0.6020 | GG-20 | A 48- 30B | ||||||
| 0.6025 | GG-25 | A 48- 40B | ||||||
| 0.6030 | GG-30 | A 48- 45 B | ||||||
| 0.6035 | GG-35 | A 48- 50 B | ||||||
| 0.6040 | GG-40 | A 48- 60 B | ||||||
| Sfero Döküm White heart malleable cast iron GTW | ||||||||
| perlitic Beyaz temper döküm - İşlenmeye müsaittir, sertleştirilebilir, ıslah edilebilir. Pedal, dişli kutusu, fren tanburu, kalın cidarlı parçalar, vb. | 0.8035 | GTW35 | FCMW34 | 120 | ||||
| perlitic Beyaz temper döküm - Dövülebilir. - İşlenmeye müsaittir, sertleştirilebilir, ıslah edilebilir. Pedal, dişli kutusu, fren tanburu, kalın cidarlı parçalar, vb. | 0.8040 | GTW40 | 190 | |||||
| Beyaz temper döküm - Islah edilebilir. | 0.8045 | GTW- 45 | FCMPW45 | |||||
| Beyaz temper döküm - Islah edilebilir. | 0.8055 | GTW55 | FCMPW55 | 240 | ||||
| Beyaz temper döküm - Islah edilmiş olarak kullanılır. İnşaat madeni aksamı, makine gövdeleri, vb. | 0.8065 | GTW- 65 | ||||||
| Temper dökme demir(black heart malleable cast iron GTS) | ||||||||
| ferritic Siyah temper döküm - İyi işlenebilir. Makine parçaları, vb. | 0.8135 | GTS35 | FCMB35 | 130 | ||||
| ferritic Siyah temper döküm - Cıvata anahtarları,manivelalar Yüksek dayanımlı perlitik temper döküm. | 0.8145 | GTS45 | FCMP45 | 130 | ||||
| perlitic Siyah temper döküm - Dişli kutuları (Şanzuman Kutuları) Kranklar | 0.8155 | GTS55 | FCMP55 | 230 | ||||
| perlitic Siyah temper döküm - kalın cidarlı makine parçaları ,Mutfak aletleri, fren balataları, vb. | 0.8165 | GTS65 | 230 | |||||
| perlitic Siyah temper döküm - Islah edilmiş olarak kullanılır. | 0.8170 | GTS70 | FCMP70 | |||||
| 30.3 Küresel Grafitli Dövülebilir Dökme Demir (Nodular graphite malleable cast irons) - Sertlik (Hardness) HB200 - Çekme Mukavemeti (Tensile strength) < 700N /mm2 | ||||||||
| ferritic Döküm güvenliği, yüksek krank milleri, Kavrama parçaları, dökümle imal edilecek borular,Türbin kanatları v.s. | 0.7033 | GGG-35.3 | 160 | |||||
| ferriticDöküm güvenliği, yüksek krank milleri, Kavrama parçaları, dökümle imal edilecek borular,Türbin kanatları v.s. | 0.7040 | GGG40 (EN-GJS400) | FCD40 | 60-40-18 | 135- 185 | |||
| ferriticDöküm güvenliği, yüksek krank milleri, Kavrama parçaları, dökümle imal edilecek borular,Türbin kanatları v.s. | 0.7043 | GGG- 40.3 | FCD45 | 200 | ||||
| ferriticDöküm güvenliği, yüksek krank milleri, Kavrama parçaları, dökümle imal edilecek borular,Türbin kanatları v.s. | 0.7050 | GGG50 (EN-GJS500) | FCD50 | 65-45-12 | 230 | |||
| perlitic Döküm güvenliği, yüksek krank milleri, Kavrama parçaları, dökümle imal edilecek borular,Türbin kanatları v.s. | 0.7060 | GGG60 (EN-GJS600) | FCD60 | 80-55-06 | 260 | |||
| 30.4 Küresel Grafitli Dövülebilir Dökme Demir (Nodular graphite malleable cast irons) - Sertlik (Hardness) < 200 -300 HB - Çekme Mukavemeti (Tensile strength) < 700 - 1000 N /mm2 | ||||||||
| perlitic | 0.7070 | GGG70 (EN-GJS700) | FCD70 | 100-70-03 | 290 | |||
| perlitic | 0.7080 | GGG80 (EN-GJS800) | 120-90-02 | 330 | ||||
Kaynak: http://www.teknotakim.com/malzeme-bilgisi1.php
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder